Neurologopeda – czym się zajmuje i kiedy się udać?
Neurologopedia to niezwykle rozbudowana i szeroka dziedzina medycyny, błędnie kojarzona wyłącznie z terapią zaburzeń mowy. W ostatnich latach rozwinęła się jeszcze bardziej, zajmując ważne miejsce we współczesnym lecznictwie zarówno dzieci, jak i osób dorosłych. Czym konkretnie zajmuje się neurologopeda i kiedy warto udać się do niego na wizytę?
Czym zajmuje się neurologopeda?
Neurologopeda zajmuje się diagnostyką i terapią różnego rodzaju zaburzeń mowy, języka oraz komunikacji, spowodowanych opóźnionym dojrzewaniem lub uszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego.
To specjalista posiadający ogromną, rozległą wiedzę z zakresu anatomii, fizjologii i patologii układu nerwowego człowieka na poszczególnych etapach jego rozwoju, a także dokładnie zna mechanizmy przyczyniające się do powstawania różnego rodzaju zaburzeń mowy i wad wymowy.
Neurologopedia w przypadku dzieci
Wbrew ogólnemu przekonaniu, to nie pierwsze słowo wypowiedziane przez dziecko jest momentem rozpoczęcia aktu mowy. Na kształtowanie się go wpływa wiele czynników już od momentu narodzin (pobieranie płynów i pokarmów, karmienie piersią czy nawet gaworzenie). To właśnie na tak wczesnym etapie może rozpocząć się praca neurologopedy.
Poprzez odpowiednią, przemyślaną stymulację mózgu usprawnia on tworzenie się wzorców i pomaga w specjalizowaniu się nowych neuronów (komórek układu nerwowego). Specjalista ten bardzo dobrze wie, w jaki sposób dziecko powinno jeść, pić czy ssać w danym momencie swojego rozwoju oraz w jaki sposób ewentualne nieprawidłowości wpłyną na kształtowanie się mowy w wieku późniejszym.
Diagnozuje i leczy więc wszelkie nieprawidłowości w zakresie prawidłowej wymowy, stymuluje układ nerwowy dziecka do wypowiadania pierwszych słów oraz sprawia, że mowa rozwija się w sposób adekwatny do wieku.
Neurologopedia w przypadku osób dorosłych
W przypadku osób dorosłych neurologopeda najczęściej diagnozuje i leczy zaburzenia mowy wynikające z uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego w przebiegu urazów i chorób. Najczęściej są to:
- przebyty udar mózgu
- guzy i nowotwory mózgu
- choroba Parkinsona
- choroba Alzheimera
- afazja
- dyzartria
- demencja
Takich chorób jest znacznie więcej, a ich konsekwencją nierzadko bywa utrata zdolności prawidłowej wymowy, wypowiadanie całkowicie niezrozumiałych dla otoczenia zdań i wyrazów bądź problemy ze zrozumieniem mowy innych. Z pomocą przychodzi neurologopeda, który oddziałując na układ nerwowy stymuluje mowę i poprawia jakość życia takich pacjentów.
Kiedy udać się do neurologopedy?
Do neurologopedy warto udać się ze swoim dzieckiem już od pierwszych chwil życia. Dotyczy to przede wszystkim:
- wcześniaków
- dzieci długo przebywających w inkubatorze
- bliźniąt
- dzieci z rozszczepami podniebienia i warg
- niemowląt karmionych sondą
- dzieci z chorobami genetycznymi, wadami wrodzonymi i rozwojowymi, guzami mózgu, schorzeniami neurologicznymi
- dzieci z niedotlenieniem okołoporodowym lub innymi komplikacjami podczas porodu
- dzieci z obciążającym wywiadem okołoporodowym (których matki podczas ciąży paliły papierosy, spożywały alkohol, przyjmowały leki, chorowały na choroby przewlekłe lub infekcyjne itd.)
W przypadku nieco starszych dzieci wizyta u neurologopedy wskazana jest przy wystąpieniu następujących problemów:
- odmawia jedzenia, połyka kęsy pokarmowe bez rozdrobnienia ich, nie przybiera na wadze, nie toleruje określonych konsystencji jedzenia
- nie mówi, choć fizjologicznie powinno już wypowiadać pierwsze słowa
- nie wykazuje zainteresowania innymi osobami z swojego otoczenia, nawet rodzicami czy rodzeństwem
- ma podejrzenie spektrum autyzmu, afazji czy zespołu Aspergera
- wykazuje jakiekolwiek zaburzenia mowy, np. jąka się, sepleni czy ma językowe tiki nerwowe
W przypadku osób dorosłych wskazaniem do wizyty jest przebycie lub zdiagnozowanie jakichkolwiek chorób ośrodkowego układu nerwowego, które wpływają na jakość mowy.
Logopeda a neurologopeda
Nie należy mylić tych dwóch specjalistów, ponieważ zajmują się innym działem medycyny. Logopeda zajmuje się profilaktyką, diagnostyką i leczeniem zaburzeń mowy u osób dorosłych i u dzieci, a podłoże tych zaburzeń może być różne, najczęściej jest emocjonalne lub psychiczne. Leczone zaburzenia mowy mogą jednak wynikać z wad anatomicznych gardła i krtani, wad zgryzu czy braku karmienia piersią w okresie niemowlęcym.
Z kolei neurologopeda zajmuje się diagnostyką i leczeniem zaburzeń mowy mających swoje podłoże w uszkodzeniach i urazach ośrodkowego układu nerwowego. Jest zatem specjalistą tylko jednej dziedziny logopedii, zna ją jednak bardzo szczegółowo i udzieli fachowej pomocy pacjentowi bez względu na wiek czy chorobę podstawową, która spowodowała problem logopedyczny.
Jak pracuje neurologopeda?
W pierwszej kolejności neurologopeda musi szczegółowo zapoznać się ze stanem zdrowia swojego pacjenta. W tym celu należy przedstawić mu wyniki wykonanych badań neurologicznych (np. RTG czy tomografię komputerową mózgu) oraz wystawione diagnozy chorobowe przez innych lekarzy specjalistów.
Nierzadko neurologopeda konsultuje się w swojej pracy z neurologiem. Następnie przeprowadza z pacjentem rozmowę (jeśli pozwala na to jego wiek) oraz wykonuje krótkie testy logopedyczne.
Na tej podstawie może określić przyczynę zaburzeń mowy i indywidualnie dobrać optymalne metody terapii. Zwykle są to ćwiczenia, terapia manualna i postępowanie domowe, których konsekwentne przestrzeganie przyczyni się do poprawy stanu pacjenta. Ilość wizyt zależy od rodzaju i intensywności zaburzeń mowy, a także od wieku pacjenta i rokowań.
